En İyi İran Filmleri: İran Sinemasından Çarpıcı 17 Dram

Evli bir çift çocuklarının hayatlarını iyileştirmek için yeni bir ülkeye gitmek ya da İran’da kalarak Alzheimer hastası aile üyelerine bakmak arasında karar vermelilerdir. İran sinemasına altın harflerle kazınan yazar yönetmen Asghar Farhadi, bu filmle beraber En İyi Özgün Senaryo dalında Oscar adaylığı ve En İyi Yabancı Film dalında da ödülü almıştır.

İranlı kör bir çocuk olan Mohammed ve babası Hashem’in hayatı, ailenin annesinin ölümüyle tamamen değişecektir. Hashem, eşinin ölümünden sonra kör oğlunun onun için bir yükümlülük mü yoksa bir hediye mi olduğunu sorgulayacaktır.

Sekiz yaşındaki bir çocuk arkadaşının yanlışlıkla aldığı not defterini geri götürmelidir. Götürmediği takdirde arkadaşı okuldan atılacaktır. Türkçesi ile “Arkadaşımın Evi Nerede?”, ünlü yazar yönetmen Abbas Kiarostami’nin filmografisinde saklı kalan cevherlerden biri olmuştur.

İrak-Türkiye sınırında hayatını sürdürmeyen çalışan 13 yaşındaki Kak, Amerika Birleşik Devletleri’nin işgali sırasında kaçarak kurtulmaya çalışacaktır. Filmin yazar ve yönetmenliğini İran, Irak ve Kürt asıllı Bahman Ghobadi yapmıştır. Ülkemizde Kaplumbağalar da Uçar olarak vizyona girmiştir.

İneğine aşık olan bir çiftçi, ineğin köy için de ne kadar öneminin olduğunu bilmektedir. Böylece şehir merkezine giderken ineğine iyi bakmalarını söyler. Ancak inek ölür. Çiftçinin ve köyün de hayatı inekle beraber yokuş aşağı bir yol alacaktır. Türkçesi ile “İnek”, İran’ı, köyü, kasabayı ve küçük toplumlardaki insan ilişkilerini hem çıplak gerçekliğiyle hem de sembollerle yansıtmıştır.

İran’ın kuzeyinde bulunan bir anaokulu öğretmeni, bir okul pikniği sırasında kaybolur. Daha sonrasında onunla piknikte olan herkes bu olaydan etkilenecektir.

İran’da cüzzamla boğuşan Tebriz topluluğunu inceleyen film, çirkinlik, minnettarlık ve din kavramlarını da Tebriz’deki halk aracılığıyla işlemiştir.

Tahran’daki bir ailenin İran’ın başkentindeki telaşlı hayatlarını ve bu sırada yakaladıkları fırsatları, söyledikleri yalanları, gurur ve dürüstlüklerini sürdürme çabalarını ve ekonomik sıkışıklıklarını anlatmaktadır.

Otuz yıldan fazla bir süredir bir tren istasyonunda çalışan Mohamad’ın hayatının her günü aynıdır. Bunu değiştirmeye de çalışmamaktadır. Evinde de eşi ve çocukları da aynı rutin hayatı yaşamaktadır. Türkçesi ile “Natürmort”, hayatın sıkıcılığının ve mekanikliğinin gerçekliğini ekrana yansıtmıştır.

İranlı bir adam Fransa’daki hayatını, Fransız eşini ve çocuklarını da bırakarak İran’a geri döner. Eşi, yeni biriyle tanışırken, aynı sırada adamla da boşanma işlemlerine başlar.

İranlı bir adam intihar ettikten sonra kendisini bir kiraz ağacının altına gömecek birisini aramaktadır. Bu arayışını da kamyonunu ülke içinde sürerek başarmaya çalışır. Listemizde birden fazla defa bulunan Abbas Kiarostami, bu filmle Cannes Film Festivali‘nde Palme d’Or ödülünü almıştır. (Ödülü Japon yapımı Unagi filmiyle paylaşmıştır.)

Bir kadın bebeğini bir taksinin arka koltuğunda bırakınca, bebeği alıp ona bakmak taksiciye düşer. Tahran gecelerinde geçen film hem görsel olarak hem de hikâyenin gidişatı olarak muhteşem bir film sunmuştur.

İran’da hayatını sürdüren hayatının üç farklı evresinde bulunan üç kadının hikâyelerine ayrılan film, iç içe geçen öyküleri ve karakterleriyle hem İran’daki kadınların tecrübesini hem de genç ve yaşlıların farklı deneyimlerini ekrana yansıtmıştır.

Nasim’in eşi ağır derecede hasta olmuştur. İyileşmesi için paraya ihtiyacı vardır. Nasim de durmadan bisiklet sürerek izlemek isteyenlere de bilet keser. Bu şekilde parasını çıkarmaya çalışan Nasim’in hayatını onu durdurmak isteyen yetkililer ve daha ne kadar devam edeceğini merak eden vatandaşlar değiştirecektir.

İran’ın ünlü yönetmenlerinden Jafar Panahi, İran hükümeti tarafından film yapması yasaklandıktan sonra taksici olarak bir film çekmeye çalışır. Belgesel olarak projeye başlayan Panahi, taksiye aldığı gerçek yolcuların izinsiz bir şekilde kaydedilmesini istemediği için filmi “docufiction” yani yarı belgesel yarı kurgu olarak tamamlamıştır. Panahi’nin film çekme yasağı süresince tamamı kendi evinde geçen This Is Not A Film ve Closed Curtain filmleri de mevcuttur.

Annesi ölen ve babası hapse giren 15 yaşındaki Taraneh, hem çalışmak hem de okumak zorundadır. Başarılı bir iş adamı olan Amir’le evlenen Taraneh, hayatının kurtulduğunu düşünür. Ancak birkaç ay sonra çift boşandıktan sonra Taraneh, hamile, bekâr ve parasız bir şekilde onu kabul etmeyen bir toplumda bebeğini yetiştirmeye çalışacaktır.

İran’da gerçekleşen ve CIA desteğiyle olan 1953 askeri darbe sonrası, dört kadının hayatı kökünden değişecektir. Bir orkide bahçesine bir araya gelen dört kadın, özgürlüklerini tadacaktır. İran’daki cinsiyet eşitliği sorununu ve bunun sonucunda gelişen olayları anlatan film, yönetmenlerinden birinin de kadın olmasıyla birlikte İran sinemasında görmediğimiz bakış açısı kazandırmıştır.