9–20 Ekim’de gerçekleşen ve bazıları çevrimiçi, bazıları da sinemalarda gösterilen 39. İstanbul Film Festivali‘nin Ulusal Belgesel Yarışması filmlerinden biri olan ve aynı zamanda festivalde en iyi belgesel ödülünü kazanan Maddenin Halleri, Deniz Tortum’un, yıkılması tartışılan ve babasının yıllardır çalıştığı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne saygı duruşu niteliğinde bir hatıra.
Belgesel, çoğu kimsenin kaldıramayacağı ya da bir anda görmeyi beklemeyeceği kadavra inceleme sahnesiyle usul usul açılıyor. Tüm fakültedeki sağlık çalışanlarının, doktorların ve hemşirelerin günlük rutininde yaşananlara adeta onlardan biriymiş gibi konuk olarak izlemeye devam ediyoruz. Yorulduğunu farketmeyen doktora masaj yapan başka bir doktora, bir öğle yemeği sohbetinde eşini mutlaka kendi ameliyat etmek istediğini dile getiren bir cerraha, yoğun bakım olduğunu düşündüğümüz bir ünitede hastaya değil de ona bakan kişilerin perde arkasına odaklanan ilginç ayrıntılara ev sahipliği yapıyor.
Hastane diyince genelde zihinlerde canlanan, acil koridorları, hasta girişleri, kalabalık ve uzun sıralar, endişeli bekleyişler ve muayeneler gelir ama bu sefer bunların perde arkasındaki hallerini görmediğimiz kahramanlara ve onları taşıyan cansız yapılara, mekanlara, sonsuz devinimde olan makinalara ve sistemlere odaklanıyoruz.
Nefes almaya yardımcı olan ve adeta kendi başına nefes alıyormuş efekti yaratan oksijen borularına, bir köşede kendi başına açılıp kapanan ve ilk defa odak noktası olarak kayda alınan sensörlü kapılara da konuk oluyor gözlerimiz. Belki de ayık olarak hiç göremeyeceğimiz, profesyonel ve ciddi olması beklenen ameliyathane dinamiğinin aslında ne kadar doğal, samimi ve insani olduğunu da hatırlatıyor Maddenin Halleri stratejik bakış açısı (POV) çekimleriyle.
Sadece gündüz vizitesinde görebileceğimiz profesörün, gece nöbetinde, Dönence’nin remiksini dinleyerek ve sigara içerek bilgisayarından guatr ameliyatı izlediğini ya da yatışı yapılan hastaların durum raporlarını üstüne okuyup bir şeyler öğrenmeye çalışan pratisyen hekimin yanında, son kalan baklavayı yiyerek konuşmaları izleyen ekip arkadaşının ne düşündüğünü bu belgesel olmasa nereden bilebiliriz?
Ramazan davulcusunun ritmiyle, peş peşe gördüğümüz üst üste bindirilmiş röntgen görüntüleri, yine POV çekimle konuk olarak süzüldüğümüz ve arka plandaki sabit mekanik sesi taşıyan Silent Hill havasındaki boş koridorlardan sonra senfonik ve organik bir hava estiriyor.
Gündüz gözüyle ve gün ışığıyla cerrahi bölümlerini, radyoloji ve yoğun bakım ünitelerini ve sayısız hareketli koridorlarını gördüğümüz Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, gasilhane bölümü ve ölüm tasviriyle birlikte simsiyah bir kapanışla uğurlanıyor. Ses tasarımı ve foleyi de oldukça başarılı olan Maddenin Halleri, festivalin en iyi belgesel ödülünün hakkını veren, son derece başarılı bir yapım olmuş.
…Kokular vardı ayrı ayrı, ben unutmuşum
Hepsi şimdi bir otelin kokusu
Kullanılmış çamaşırların ve bavulların kokusu
Ve telefonların ve kapısı açık helaların
Ve hasta soluklarının, tozlu yer halılarının
Sabahlara kadar yanan ampullerin kızgın
Birbirine karışmış, değişmeyen kokusu…
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde geçen Maddenin Halleri hastaneyi evi bellemiş doktor, hemşire ve tüm sağlık çalışanlarının gündelik hayatlarına, hastanenin bitmek bilmeyen koridorlarına ve solmuş binalarına ve ölümü itinayla hafifletmeye çalışan mizahına odaklanıyor. Film doktor odalarında, ameliyathanelerde ve sağlığı yerinde olanların girmeye tenezzül etmeyeceği köşelerde dolanarak hastanedeki yaşamı anlamaya çalışıyor. Çalışanların bu çatı altında olan her şeyle başa çıkabilme yetilerini, bedenin direncini ve kırılganlığını ve hemen dışarıdaki ülkeyi izliyor.
Yönetmen Director: Deniz Tortum Senaryo Screenplay: Deniz Tortum Görüntü Yön. Director of Photography: Deniz Tortum Kurgu Editing: Sercan Sezgin Müzik Music: Alican Çamcı Yapımcı Producer: Anna Maria Aslanoğlu, Öykü Canlı, Aslı Erdem, Fırat Sezgin Yapım Production Co.: istos film, Yumurta Yapım, BeatriceFilms, Institute of Time Dünya Hakları World Sales: istos film
2020 İstanbul En İyi Belgesel
2020 Antalya En İyi Belgesel